سردر قیصریه
سردر قیصریه اصفهان در شمال میدان امام قرار دارد.
سال تاسیس این بنا به ۱۱ هجری قمری (دوره شاه عباس اول) برمی گردد.
وجه تسمیه
- نمونه یکی از بناهای شهر قیصریه در آسیای صغیر ترکیه امروز ساخته اند.
- بخشی از بازار به شکل سراهای گنبددار، یا با نقشه چلیپایی که به کالاهای گرانقیمت اختصاص داشت قیصریه نامیده میشد.
- شباهت آن به یکی از بناهای شهر قیصریه بودهاست.
معماری
- دارای سه طبقه و اکنون دارای دو طبقهاست.
- طبقه سوم نقارهخانه را تشکیل میداده است که در آن با صدای موسیقی، اوقات روز را اعلام میکردهاند.
- این سر در به بازار بزرگ اصفهان باز میشود و در گذشته راه اصلی بازار اصفهان بودهاست.
- سردر قیصریه شامل چهار درب فرعی، یک دروازه اصلی و یک حوض بوده
- بر بالای سردر، نقاشیهایی به قلم رضا عباسی به چشم میخورد
- ناقوس هرمز و همچنین ساعت موجود در قلعه پرتغالیها، پس از فتح به اصفهان آورده شد و در بالای این سردر نصب شد.
- ابن بنا در دو طبقه مرتفع ساخته شده که طبقه بالا به امور دفتری و بازرگانی اختصاص داشت
- در طبقه پایین مغازههای اصناف گوناگون در کنار هم مستقر شده بودند.
از ویژگی های این بازار
- سر در با تزئینات آجری چینی و نقاشی های موجود در آن شامل تصویر شاه عباس در جنگ با ازبکان
- تصاویری از زنان و مردان اروپایی
- دو لچکی کاشیکاری که صحیح و سالم است و تصویر تیراندازی را با سر انسان و تنه ببر یا شیر و دم اژدها نشان می دهد
- ساختمان آن در زمان شاه عباس اول به اتمام رسیده است و معمار آن استاد علی اکبر اصفهانی بوده است
- سردر بنای عظیم قیصریه مهمترین و با عظمت ترین دروازه های ورودی شهر صفوی اصفهان بوده است
- این سر در از طریق بازار بزرگ قیصریه قسمت اصفهان جدید را به شهر سلجوقی متصل می کرده است.
- بر این سردر چند تابلو نقاشی مشاهده می شود، برخی از آنها اروپائی های مقیم دربار اصفهان در آن روزگار را نشان می دهد.
- تابلو دیگر نیز شکارگاه سلطنتی است.
- متأسفانه این نقاشی ها که اثر رضا عباسی است به علت مجاورت با هوای آزاد و برودت و گرمای هوا آسیب فراوان دیده اند.
- در بالاترین قسمت این سردر صورت دو نیم تنه تیرانداز مرد با لباسهای معمول آن عصر دیده می شوند که تنه آنها شیر یا ببر و دم آنها اژدهاست.
- این دو تصویر که بر کاشی معرق است بیانگر صورت فلکی اصفهان یا برج قوس است.
شاردن که سالها در اصفهان زندگی کرده به تفصیل از بازار قیصریه تعریف کرده است.
شاردن نامگذاری آن به قیصریه را به این علت می داند که سردر این بازار را مثل یکی از بناهای قیصریه یا قیساریا در آسیای صغیر (ترکیه امروز) ساخته اند.
در دو طرف این سردر دو سکوی وسیع وجود دارد که با سنگ یشم و سماق پوشانده شده است.
در آن روزگار زرگران و جواهر فروشان بساط خود را بر روی آنها گسترده و انواع زیور آلات و سکه های کمیاب را به خریداران عرضه می کرده اند.
بر بالای سردر ساعت بزرگی نصب بود که در جنگ با پرتغالی ها نصیب ایران شده بود.
عمارت نقاره خانه نیز بر بالای سردر قیصریه ساخته شده بود.
نقاره زنی و نقاره کوبی از قدیم در ایران متداول بود که طلوع و غروب آفتاب را با نقاره اعلام می کردند.
نقاره زنی و نقاره کوبی فقط به منظور اعلام طلوع و غروب آفتاب نبوده است.
نواختن نقاره در میدان های جنگ برای آماده باش سربازان و تشجیع آنان به نبرد و به هنگام صلح و آرامش نیز در آئین های گوناگون و به مناسبت های مختلف متداول بود.
در سمت راست عمارت قیصریه محل ضرابخانه و در طرف دیگر کاروانسرای شاهی واقع شده بود.
از سردر بازار قیصریه وارد مجلل ترین و بزرگترین بازارهای اصفهان می شویم.
این بازار که به بازار قیصریه و شاهی نیز معروف بوده در روزگار صفویه مرکز فروش پارچه های گرانبهاء بوده است.
در این بازار نمایندگان کمپانی های خارجی در آنها حجره هائی داشته اند.
در جلو سردر، حوض آب بسیار بزرگی وجود داشت که امروزه اثری از آن نیست.
در زمان حکومت قاجار و در روزگاری که مسعود میرزای ظل السلطان حاکم اصفهان بود، در جبهه های سردر قیصریه تغییراتی صورت گرفت و یک حاشیه کاشیکاری در امتداد سه جانب سردر اضافه شده است.
بطور کلی مجموعه قیصریه که شامل سردر و عمارت نقاره خانه و ضرابخانه و کاروانسرای شاهی است.
امروز از نقاشی های زیبای آن اثری در دست نیست .
سردر رفیع قیصریه و تالار فوقانی آن یادآور شکوه و عظمتی است که اصفهان عصر صفوی دارا بوده و خاطره شکوفائی اقتصاد و هنر کشور ما را در اذهان زنده می کند.