ولیمه
بنای هارونیه کجاست؟
بنای هارونیه یکی از افسانه ای ترین بنایی است که در خراسان وجود دارد و در ۲۵ کیلومتری شمال غربی مشهد قرار دارد و یکی از قدیمی ترین آثار شهر مشهد است.
این بنا در ابتدای شهر تاریخی مشهد و در نزدیکی آرامگاه فردوسی قرار گرفته است.
زمان و ساخت بنای هارونیه
به قرن های هفتم یا هشتم هجری قمری باز می گردد.
ساخت این بنا نظریه های گوناگونی وجود دارد که به نظر می رسد این نظریه که بنای هارونیه متعلق به زمان ایلخانی بوده است.
در زمان تیموریان تکمیل گردیده بسیار به واقعیت نزدیک است .
اگر این بنا متعلق به قبل از حمله ی مغولان بود همانند دیگر مکان های مهم تخریب می شد.
نام های دیگر بنای هارونیه
- بقعه هارونیه
- گنبد هارونیه
- بقعه هارون
افسانه های موجود راجب بنای هارونیه
هارونیه بنایی افسانه ای‌ست که کاربری اصلی آن هنوز شناخته نشده است.
- هارون الرشید از این بقعه برای زندانی کردن مجرمان استفاده می کرده است.
- در دوره ی پیش از اسلام این بنا آتشکده بوده است.
- این بنا محل شکنجه ی امام موسی کاظم و تعدادی از پیروان وی بوده است.
- در برخی متون قدیمی هم از این بنا به عنوان نقاره‌خانه و مامونیه نام برده‌اند.
هیچ کدام از این ها نمی تواند سندی محکم و مستند باشد و تنها افسانه هایی هستند که در مورد این بنا وجود دارد.
ثبت ملی اثر
این اثر در تاریخ پانزدهم دی ماه ۱۳۱۰ به شماره ۱۷۳ در فهرست آثار تاریخی ایران به ثبت رسیده است.
البته این اثر بعدها در سال ۱۳۸۲ تحت عنوان آرامگاه منسوب به امام غزالی (۱) به شماره ۸۹۴۴ به فهرست آثار ملی ایران اضافه شد.
ابعاد بنا
نقشه اصلی این ساختمان به صورت ۴ گوش ساخته شده است.
ابعاد کلی بنا به ترتیب ضلع شمالی ۱۹٫۵ متر، ضلع جنوبی ۲۰ متر، ضلع شرقی ۲۸ متر و ضلع غربی ۲۹ متر است.
ویژگی های بنا
در آن ویژگی هایی از معماری های قرن هشتم هجری به چشم می خورد.
ساختمان این بنای تاریخی به طور کامل از آجر ساخته شده است و دارای سبک معماری آذری است.
یک گنبد دو پوسته ای سقف این بنا را می پوشاند و برای تزئین آن از هیچ کاشی استفاده نشده است.
بنای هارونیه در کنار ویژگی های تاریخی خود از نظر عظمت، قطر پایه ها، قدرت ایستایی در کف و گنبد نیز شاخص شده است.
فضا های بنا
فضای داخلی: یک ایوان، ۴ شاه نشین، گنبدخانه و سه اتاق فرعی تشکیل می شود.
فضای بیرونی: شامل سنگ یادبود کوچکی از امام محمد غزالی و باغچه ای مستطیلی شکل درست روبروی ایوان می شود.
بخش های مختلف بقعه هارونیه در مشهد
- بخش های بنای تاریخی بقعه هارونیه
- چهار شاه نشین
- پنجره های مشبک
- ایوانی رفیع
- چهار ایوان صلیبی شکل در داخل
- هشت طاق نما با قوس جناغی
- سردانه
- گنبد دو پوسته ی آجری به بلندی ۲۲ متر از کف زمین
معماری بنا
معماری بسیار ساده و باعظمتی که در این بنا استفاده شده منحصر به فرد می باشد.
معمار با استفاده از تعدادی طاق نما به همراه قوس پنج و هفت و منفذهای ساده نورگیر، سایه روشنی ایجاد کرده است که باعث شده هم از بار دیوارها کم شود و هم بنا با شکوه تر به نظر آید.
ورودی های بقعه
در گذشته بقعه هارونیه در مشهد دارای سه در ورودی بوده است
امروزه ورودی شرقی و غربی آن بسته شده و به صورت پنجره مشبک در آمده است.
ورودی بنا که به‌سوی جنوب باز می‌شود، عبارت از :
- یک ایوان
- کفش‌کن با قوس جناغی به ارتفاع ۱۵/۵۰ متر، عمق سه و عرض هشت متر است که در دو طرف آن
- دو جرز پهن با دو طاق‌نمای کشیده و بلند
- یک حاشیه پهن افقی ایجاد شده و در نبش هر یک از دو جرز، دو نیم‌ستون با آجر محکم برپا شده
