با کودکی که به مهد کودک نمی رود چطور برخورد کنیم؟
مهدکودک اولین تجربه کودکان بدون همراهی والدین است که برای آنها حس خوبی مانند بزرگ شدن و شبیه افراد بالغ رفتار کردن را به دنبال دارد. معمولاً در روز اول حضور در مهدکودک، کودکان اشتیاق زیادی برای بودن در کنار هم سن و سالان خود را دارند. خردسالان مهدکودک را محلی پر از وسایل بازی به همراه دیگر دوستان خود میبینند که در آن به وقت گذرانی کودکانه مشغول هستند.
گاهی برخی کودکان پس از ورود به مهدکودک و دریافتن این موضوع که باید والدین خود را ترک کرده و به تنهایی در محیطی ناشناس بمانند دچار استرس میشوند و اعتراض خود را به صورت گریه و اصرار به رفتن از مهدکودک نشان میدهند. گاهی نیز کودک در ابتدا به راحتی وارد مهد شده و سرگرم بازی میشود اما پس از گذشت مدتی، از رفتن به مهدکودک امتناع ورزیده و با آوردن برهانهای مختلف، عدم علاقه خود به مهد کودک را اعلام میکند.
به صرف بهانه گیریهای کودک نمیتوان پذیرفت که به خواسته او عمل شود؛ زیرا فرزندان باید در اجتماع قرار بگیرند و در کنار دیگر خردسالان به رفع ضعفهای رفتاری خود بپردازند. خردسالان در این محیط همراه با روانشناس کودک به رشد و خلاقیت دست پیدا میکنند.
با توجه به اهمیت حضور کودک در این محیط خلاقانه، لازم است ریشه مشکلات را بررسی کرد.
این مقاله که طی سرفصلهای زیر تدوین شده است به تشریح چرایی عدم علاقه کودکان به مهد رفتن پرداخته و راهکارهایی برای رفع این مشکل ارائه خواهد کرد.
- چرا برخی کودکان مهدکودک را دوست ندارند و این موضوع چه راهحلی دارد؟
- برای ایجاد اشتیاق در کودک برای رفتن به مهدکودک چه باید کرد؟
- مشکلات خانوادگی چه ارتباطی با عدم پذیرش کودک در رفتن به مهدکودک دارد؟
- کودکان میتوانند توسط یک روانشناس کودک با علاقه به مهدکودک بروند؟
- مهدکودک خوب چه ویژگیهایی دارد؟
چرا برخی کودکان مهدکودک را دوست ندارند و این موضوع چه راه حلی دارد؟
در بیان علت این مشکل لازم است پارهای از مسائل را در نظر گرفت:
استرس والدین به فرزندان انتقال مییابد: کودکان تصوری از مهدکودک ندارند و رفتن به مهد را آغاز یک بازی کودکانه میبینند. اما گاهی خود والدین از سپردن فرزندشان به شخصی دیگر واهمه داشته و احساس میکنند کسی جز خودشان نمیتواند به درستی از کودکشان مراقبت کند. به همین خاطر با پرسیدن سؤالاتی مانند “از رفتن به کودک چه احساسی داری؟” یا “آیا دل تنگ خانواده میشوی؟” کودک را در شک و تردید قرار میدهند. برای حل این موضوع نباید سؤالاتی که کودک را نسبت به این جدایی آگاه ساخته و دچار تردید میکند، پرسیده شود. در عین حال با طرح کردن این سؤال میتوان به اوضاع کودک در مهدکودک پی برد: “امروز چه بازیهایی با دوستانت انجام دادی؟” معمولاً کودکان در این شرایط جزئیات اتفاق روی داده را نیز تعریف میکنند.
اختلالات روانشناختی ریشه برخی از وابستگیهای کودک است: تحقیقات نشان میدهند برخی کودکان به صورت ژنتیکی استعداد ابتلا به اضطراب و افسردگی را دارند و چالشهای زندگیشان به این مسئله دامن میزند. این کودکان حتی به اندازه چند ساعت هم قادر به جدایی از خانواده نیستند و واکنشهای فیزیکی نشان میدهند. در این موارد لازم است از یک روانشناس کودک کمک گرفت تا از پیشرفت استرسهای کودک جلوگیری کرد.
والدین به درستی فضای مهدکودک را شرح نمیدهند: لازم است پیش از ورود کودک به مهد، خانواده فضایی دلنشین برای او تصویرسازی کنند که در آن رشد پیدا کرده و در کنار مربیان مهربان و دوستان همدل به بازی و آموزش میپردازد. تأثیر کلمات مادر بر کودک به دلیل شناخت وی بسیار زیاد بوده و به کودک جهت بدون استرس وارد شدن به این محیط، کمک شایانی میکند.
امتناع کودکان از رفتن به مهدکودک دلایل متعددی دارد. گاهی وابستگی زیاد به محیط امن خانواده، زمینههای روانشناختی یا مشکلات پیش آمده در مهدکودک مانند رفتار بد مربیان چنین مسائلی را رقم میزند. اما دانستن راهحل و داشتن یک برنامه منظم به کودک آرامش بخشیده و او را به مهدکودک علاقهمند میکند.
برای ایجاد اشتیاق در کودک برای رفتن به مهدکودک چه باید کرد؟
- میتوان تقویمی تهیه کرد و از چند هفته قبل با شمردن مزیتهای مهدکودک تقویم را کامل نمود تا کودک برای به رفتن به مهد مشتاق شده و خود را برای قرارگیری در این محیط آماده سازد؛ همچنین با خرید وسایلی مانند کیف و کفش موردعلاقه خردسال یا هدیه برای دوستان هم کلاسیش میتوان این اشتیاق را قوت بخشید.
- میتوان خردسال را با فرزند یکی از آشنایان به یک مرکز کودک فرستاد زیرا باعث میشود هردوی آنها احساس امنیت کرده و با اعتماد به نفس بیشتری وارد این محیط جدید شوند. اگر چنین امکانی فراهم نبود، میتوان هم کلاسی های کودک را بررسی کرد و در صورت امکان از چند روز قبل با آنها در محیطی غیر از مهدکودک برای گردش روزانه قرار گذاشت.
- آشنایی با افراد مهد سبب پذیرش محیط جدید میشود. میتوان پیش از شروع دوره بهصورت تفریحی کودک را به مهدکودک موردنظر برده و با معلم و همکلاسیها آشنا کرد. پس از ایجاد صمیمیت مابین آنها کودک به راحتی قادر به پذیرش محیط مهدکودک خواهد بود.
- گاهی کودکان برخی اضطرابهای خود را پنهان میکنند. با این خردسالان باید زیاد صحبت کرد و علت عدم علاقه او به مهدکودک را جویا شد. لازم نیست حتماً به صورت مستقیم سؤالات نگرانکننده پرسیده شود بلکه با انجام بازیهای مشابه بازیهای انجام شده در مهدکودک میتوان کودک را به صحبت کردن واداشت. گاهی کودکان از اینکه با غریبهای به دستشویی بروند احساس نگرانی میکنند، این بازیهای آگاه گرانه باید همه ابعاد را در بربگیرند.
- خداحافظیهای طولانی با کودک وابستگی او را دوچندان میکند. لازم نیست پس از رساندن کودک به مهد او را به مدت طولانی در آغوش فشرد یا تا اتاق بازی همراهی کرد؛ بلکه با گفتن جملاتی امیدوارکننده باید بهسرعت از کودکان جدا شد مانند: ساعت 4 همدیگر را ملاقات خواهیم کرد، منتظرت هستم تا بعدازظهر در راه برگشت با یکدیگر بستنی بخوریم، امروز به تو خوش خواهد گذشت.
- با هماهنگ کردن ساعتی مقرر میتوان به کودک این اطمینان را داد که والدین او را برای همیشه تنها نخواهند گذاشت و میتواند چند ساعتی را با دوستانش گذرانده سپس با خانواده خود بقیه روز را بگذراند. هیچگاه نباید در این ساعت تأخیر کرد زیرا بی اطمینانی به بار خواهد آورد.
- آمادگی خانواده یکی از نکات مهمی است که باید مدنظر گرفته شود. گاهی مادران بیشتر از کودکشان احساس بیقراری کرده و قبل از تعطیلی مهدکودک، ساعتها به انتظار او مینشینند. باید حس خوشحالی در خانواده وجود داشته باشد و به کودک نیز انتقال یابد.
مشکلات خانوادگی چه ارتباطی با عدم پذیرش کودک در رفتن به مهدکودک دارد؟
مشاجرات خانوادگی باعث دلبستگی کودک به خانه میشود؛ خردسالان ناراحتی افراد را بهخوبی درک کرده و در ذهن کودکانه خود سعی میکنند مانند یک پشتیبان برای خانواده حضور یابند. مثلاً با این اندیشه که اگر او در منزل باشد ممکن است پدر و مادر با یکدیگر دعوا نکنند، سعی میکنند حضور پررنگتری در محیط خانه داشته باشند. کودک، خانواده را بهعنوان محیطی امن پذیرفته و کوچکترین اضطرابی نسبت به از هم پاشیدن آن بر او استرس وارد میکند.
در این مورد میتوان از یک روانشناس کودک کمک گرفت تا اختلافات جزئی بین پدر و مادر را برای بچه بهدرستی شرح دهد و این اطمینان را ایجاد کند که این اختلاف نظرها بین همه وجود دارد و موجب برهم خوردن زندگی نخواهد شد. گاهی لازم است کودکان در منزل افراد مطمئن مانند مادربزرگ و پدربزرگها گذاشته شوند تا کودک بتواند دوری از پدر و مادر را با امنیت بیشتری تجربه کند.
کودکان میتوانند توسط یک روانشناس کودک با علاقه به مهدکودک بروند؟
کودکان قادر نیستند مسائل ایجاد شده را به درستی بیان کنند. روانشناس کودک از آنها تستهایی میگیرد تا پی به مشکلات ببرد. در این تستها سطح هوش اجتماعی و ذهنی کودک بررسی میشود.
یک روانشناس قطعاً میتواند با روشهای مختلف کودک را بشناسد و مشکلاتش را دریابد. راهکارهای خانوادهها بر اساس روشهای سنتی ارائه میشود، ولی روانشناس کودک بر اساس دانش و ارائه شیوههای اصولی اضطراب را از کودک دور میکند.
گاهی کودکان برای صحبت کردن نیاز به شخصی غیر از اعضای خانواده خود دارند. زیرا به دلیل ترس از تنبیه، از گفتن برخی مسائل خودداری میکنند؛ اما یک روانشناس کودک با شیوههای درست روانشناختی ریشه مشکلات کودکان را پیدا میکند و از راه صحیح آن را با خانواده خردسالان در میان میگذارد.
مهدکودک خوب چه ویژگیهایی دارد؟
پیداکردن یک مهدکودک خوب دغدغه بسیاری از خانوادههایی است که کودک خردسال دارند. یک مهدکودک خوب باید استاندارهایی داشته باشد تا والدین بتوانند با اطمینان کودک خود را به مهد سپرده و بدانند که پیشرفت تحصیلی و اجتماعی صورت خواهد گرفت. یک مهدکودک خوب چه ویژگیهایی دارد؟
- مهدکودک باید در محل زندگی انتخاب شود تا والدین بتوانند به راحتی به فرزند خود دسترسی داشته باشند و در صورت نیاز کنار او قرار گیرند. همچنین در صورت نزدیکی مهد نیاز نیست که کودک ساعات زیادی را در راه بگذراند
- مهدکودک باید از خیابانهای شلوغ دور بوده تا سروصدای ماشینها ایجاد مزاحمت نکرده و آلودگی هوا در وضعیت بهتری قرار داشته باشد.
- مجوز فعالیت مهدکودک یکی از مهمترین نکات است. در هنگام انتخاب مهد برای کودکان باید مجوز فعالیت مرکز را بررسی کرد.
- تعداد کارکنان و مربیان مهدکودک باید مطابق با تعداد کودکان باشند تا رسیدگی به درستی انجام شود. برای هر 15کودک حضور یک مربی الزامی است.
- امکانات مهدکودک مانند سیستم سرمایشی- گرمایشی، کتابخانه، صندلی مخصوص کودک، کفپوش مناسب و وسایل بازی باید در بهترین شرایط خود قرار داشته باشد.
- مقررات مهدکودک نباید بهگونهای باشد که کودک احساس ناراحتی داشته باشد. کودک باید بتواند در مواقع نیاز بخوابد یا لباس راحت به تن کند.
- بسیاری از کودکان استفاده درست از سرویس بهداشتی را نمیدانند. باید فردی آنها را همراهی کند و آموزشهای لازم را با برخوردی مناسب ارائه دهد.
- امنیت مهدکودک مانند سرپوش داشتن پریزها، دوربین مداربسته و دور بودن سیمهای برق یکی دیگر از مسائل مهم هنگام انتخاب مهد برای کودکان به شمار میآید.
- مهدکودک باید تهویه و نور مناسب داشته باشد.
- میان وعدهای که در مهد کودک به بچهها داده میشود نباید شامل چیپس و پفک باشد بلکه موادی مانند میوه، نان، خشکبار و آجیل باید در تغذیه روزانه کودکان گنجانده شود. در این مورد لازم است متخصص تغذیه مسئولان مهدکودک را راهنمایی کند و غذایی مناسب با خوراک کودکان بدغذا در برنامه غذایی گنجانده شود.
- اسباببازیها باید متناسب با سن کودکان در اختیارشان قرار داده شود.
- کودکان سنین مختلف باید جدا از یکدیگر و در صورت امکان در طبقات مجزا اسکان داده شوند.
- کودکان باید در مقابل تمامی خطرات بیمه باشند.
- باید گزارش فعالیتهای کودک به صورت مرتب به والدین داده شود و انجام کارهای هنری دستی در برنامه آموزشی مهد گنجانده شود.
- مربیهای مهدکودک نباید دائم عوض شوند زیادی برای کودک استرس و بی اشتیاقی ایجاد میکند.
- دکوراسیون داخلی مهدکودک باید برای کودک جذاب بوده و بچه بتواند ارتباط خوبی با آن برقرار کند.
مهدکودک خوب محیطی مانند خانه را برای کودکان فراهم میسازد تا در کنار هم سن و سالان خود رشد پیدا کنند. لازم است مهدکودکها مربیهای کارآزموده داشته باشند و از یک روانشناس کودک برای ارتقا آموزش کودکان بهره گیرند.
شخصیت کودکان از خردسالی شکل میگیرد به همین دلیل قرار دادن آنها در محیطی مناسب بسیار مهم است. لازم است کودکان از سنین پایین دوری از خانواده و حضور در فضای پرورشی مستقل را بیاموزند. آشنایی خانوادهها با روش صحیح برخورد با کودکی که تمایل به جدایی و رفتن به مهدکودک را ندارد، بسیار در آرامش کودکان تأثیرگذار است. یک مهدکودک با شرایط مناسب مانند نزدیکی به محل، داشتن مربیان آموزشدیده و ثابت، طراحی دکوراسیون جذاب، روانشناس کودک و متخصص تغذیه مقیم و میان وعده مقوی میتواند بهترین گزینه برای شروع این استقلال باشد.