افزایش مقاومت بدن در برابر سرماخوردگی پائیزی

افزایش مقاومت بدن در برابر سرماخوردگی پائیزی

پاییز با شاعرانه‌هایش می‌آید. سوغاتش سرما است اما برگ‌های درختان را با رنگ‌های گرم نقاشی می‌کند. در میان این همه زیبایی‌های رمانتیک پاییز، یک نگرانی وجود دارد و آن ابتلا به سرماخوردگی است. این بیماری در کتب طب سنتی دنیا، از ابوعلی سینا تا پاپیروس‌های باستانی بسیار دیده شده و نشان می‌دهد این ویروس از زمان‌های دور، سوغات فصول سرد سال است. دلیل نام‌گذاری این ویروس هم‌زمانی شیوع آن با فصل سرما است. برخی از محققان معتقدند این ویروس در هوای سرد و خشک بیشتر زنده می‌ماند و به همین دلیل بیشتر در هوای سرد به آن مبتلا می‌شویم. در احادیث به جای مانده از امام رضا نیز آمده است که چون در فصل گرم، بدن چربی از دست می‌دهد، هم‌زمان با شروع فصل سرما ایمنی بدن کاهش می‌یابد. در طب سنتی چربی، بافت گرم و مرطوب (متضاد مزاج سودا) است. بزرگ‌سالان به طور متوسط 2 تا 3 بار در سال به این ویروس مبتلا می‌شوند. متأسفانه این عدد برای خردسالان 6 تا 8 بار در سال است. به همین دلیل رعایت نکاتی برای ارتقا ایمنی بدن آن‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است.

در این مقاله نکاتی برای افزایش مقاومت و ایمنی بدن را یادآور می‌شویم که رعایت آن‌ها خطر ابتلا به سرماخوردگی را کاهش می‌دهد.

• آشنایی با بیماری سرماخوردگی
• سبک زندگی سالم
• رعایت بهداشت فردی
• طب سنتی و داروهای گیاهی

آشنایی با بیماری سرماخوردگی

سرماخوردگی ‌شایع‌ترین بیماری عفونی است و بیش از 200 نوع ویروس برای آن کشف شده است که از نظر علائم بیماری و راه درمان بسیار مشابه هستند. نشانه‌های این بیماری شامل سرفه، عطسه، آب‌ریزش بینی، گلودرد، تب و سردرد است که در کمتر از دو روز پس از ورود ویروس به بدن ظاهر می‌شود و به طور معمول در کمتر از ده روز (معمولاً یک هفته) کاملاً بهبود می‌یابد.
بهبود بیماری در شدیدترین حالت سه هفته به طول می‌انجامد. فصل سرما معمولاً با بیماری آنفولانزا نیز همراه است. خوشبختانه آنفولانزا واکسن دارد و می‌توانید هر سال پیش از شروع سرمای هوا، از آن استفاده کنید… واکسن‌ها حاوی ویروس‌های ضعیف شده بیماری هستند و به عنوان حریف تمرینی بدن را برای مقابله با آن آماده می‌کنند. این ویروس عملکردی مشابه سرماخوردگی اما با علائمی شدیدتر دارد. برای پیشگیری از ابتلا به ویروس یا باید از ورود آن به بدن جلوگیری کرد و یا مقاومت و ایمنی بدن را برای مقابله با آن افزایش داد.

سبک زندگی سالم

برای افزایش ایمنی بدن باید سبک زندگی سالمی انتخاب کنید. بر اساس پژوهش‌های جدید و طب سنتی بدن افراد تفاوت‌هایی وجود دارد که در طب سنتی آن را مزاج گویند و بر اساس این تفاوت‌ها تغذیه یا سبک زندگی متفاوتی برای آن‌ها مناسب باشد. در هر صورت، خواب کافی و تغذیه مناسب اولین و اساسی‌ترین گام برای داشتن بدن سالم است که برای همه انسان‌ها مشترک است.
خواب، هم از نظر کمیت و هم کیفیت باید مناسب باشد. به خاطر داشته باشید هیچ چیز جای خواب شب را نمی‌گیرد. با توجه به اینکه تغذیه ما ایرانی‌ها در این روزها از استانداردهای لازم فاصله گرفته، لازم است به آن بیشتر توجه کنیم. میوه، سبزیجات و غلات کامل را در رژیم غذایی خود جای دهیم. البته پروتئین نیز ایمنی بدن را تقویت می‌کند و گوشت، تخم‌مرغ و سویا منبع غنی از آن است. نکته‌ای که شاید کمتر شنیده باشید این است که نوشیدن آب کافی نیز مقاومت بدن را افزایش می‌دهد. انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی برای تقویت سیستم ایمنی بدن مفید هستند. یک راه ساده برای اطمینان از اینکه مقدار مناسبی از انواع ویتامین‌ها به بدن شما رسیده است، مصرف مولتی‌ویتامین است. مولتی‌ویتامین‌ها معمولاً حاوی مواد معدنی مورد نیاز بدن نیز هستند. مراقب باشید در مصرف ویتامین زیاده‌روی نکنید. مقادیر خیلی زیاد ویتامین آثار منفی به دنبال دارد. البته این مقادیر از تجمع ویتامین‌ها در بدن، به ندرت از راه تغذیه اتفاق می‌افتند و به دنبال کسب ویتامین‌ها از راه‌های شیمیایی چون قرص‌‌های ویتامین ایجاد می‌شوند. در ادامه به برخی از ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز اشاره خواهیم کرد.

 

سنتی بدن افراد تفاوت‌هایی وجود دارد که در طب سنتی آن را مزاج گویند و بر اساس این تفاوت‌ها تغذیه یا سبک زندگی متفاوتی برای آن‌ها مناسب باشد. در هر صورت، خواب کافی و تغذیه مناسب اولین و اساسی‌ترین گام برای داشتن بدن سالم است که برای همه انسان‌ها مشترک است.

ویتامین C: این ویتامین معروف‌ترین دشمن سرماخوردگی است. این ویتامین به بدن کمک می‌کند آنتی‌بادی‌های ضدعفونی‌کننده تولید کند و با ویروس‌ها بجنگد. کیوی بهترین منبع این ویتامین است علاوه‌براین مصرف مرکبات نیز برای کسب این ویتامین توصیه می‌شوند.
ویتامین A: این ویتامین از ورود ویروس به بدن جلوگیری می‌کند. پوست و غشاهای مخاطی مانند دهان، بینی و روده‌ها را تقویت می‌کند تا مانع ورود هر گونه ویروس و باکتری شوند. معروف‌ترین منبع‌ ویتامین A، هویج است اما جگر و بسیاری از میوه‌ها و سبزیجات نیز حاوی این ویتامین هستند.
ویتامین E: این ویتامین در آجیل، لبنیات و غلات کامل همچون گندم وجود دارد. ویتامین E تاثیر واکسن را افزایش می‌دهد و برای زمانی که واکسن آنفولانزا می‌زنید انتخاب خوبی خواهد بود.
ویتامین B6: این ویتامین در مبارزه با عفونت نقش مؤثری ایفا می‌کند و در غذاهای دریایی و گوشت مرغ یافت می‌شود. مصرف بسیار زیاد آن می‌تواند موجب رشد تومورهای سرطانی شود.
ویتامین B2: ویتامین B2 در آجیل لبنیات و برخی سبزیجات وجود دارد.
ویتامین D: غذاهای دریایی، لبنیات و نور خورشید منابعی از ویتامین D هستند. در گذشته به بیماران مبتلا به سل توصیه می‌شد در مقابل آفتاب قرار بگیرند زیرا این کار التهابات میکروبی را کاهش می‌دهد. نور آفتاب برای سرماخوردگی نیز مفید است. این ویتامین برای تقویت برخی از سلول‌های ایمنی در خون و ریه مفید است و عفونت‌های تنفسی را کاهش می‌دهد.

سلنیوم: خواص آنتی‌اکسیدان دارد و در آجیل، جگر، گوشت گاو و مرغ وجود دارد. این ماده معدنی یکی از کلیدی‌ترین مواد در تقویت سیستم ایمنی بدن است و خوشبختانه اغلب مردم در رژیم غذایی خود، مقدار مناسبی از آن را دریافت می‌کنند.
روی: مصرف این ماده معدنی در 24 ساعت اولیه ورود ویروس به بدن، علائم سرماخوردگی و طول درمان آن را کاهش می‌دهد؛ بنابراین چنانچه احساس کردید ممکن است سرما خورده باشید روی مصرف کنید. روی در جگر، گوشت گاو و برخی از انواع ماهی وجود دارد.
آهن، مس و اسیدفولیک نیز از مواد معدنی مهم در ارتقای سیستم ایمنی بدن محسوب می‌شوند. علاوه بر خواب و تغذیه، برای داشتن زندگی سالم باید از اضافه‌وزن و عادت‌های ناسالم همچون استعمال دخانیات و الکل اجتناب کنید. همچنین باید عادت‌های سالم چون رفتارهای بهداشتی و ورزش را در برنامه خود قرار دهید. ورزش، علاوه بر آثار مثبت بی‌شماری که در جسم و روح به جای خواهد گذاشت، استرس را نیز از شما دور می‌کند. ورزش، هم به دلیل تاثیر مثبت بر سیستم ایمنی و هم کاهش استرس (که عامل ضعیف کننده سیستم ایمنی است)، به شما کمک می‌کند بدنی مقاوم و آماده در برابر بیماری‌ها داشته باشید. اگر به هر دلیلی نمی‌توانید ورزش کنید، حتماً راهی برای از بین بردن استرس‌های خود بیابید. مطالعات نشان می‌دهد استرس تاثیر زیادی در کاهش ایمنی بدن در مقابل بیماری‌ها دارد. درست به همین دلیل است که دانش‌آموزان در فصل امتحانات بیشتر در معرض ابتلا به سرماخوردگی هستند.

رعایت بهداشت فردی

بهترین راه برای جلوگیری از سرایت بیماری، کنترل ورود ویروس به بدن است. ویروس سرما‌خوردگی به طور مستقیم، با تماس پوستی و حتی از طریق تنفس منتقل می‌شود به همین دلیل پیشگیری از سرایت آن نیاز به دقت زیادی دارد. ویروس، باکتری و قارچ‌ها از راه پوست، غشاهای مخاطی (مثل روده، دهان و بینی) و سیستم لنفاوی وارد بدن می‌شوند. برای پیشگیری از ورود ویروس‌ها به بدن بهترین راه شستن مرتب دست‌ها با آب و صابون است. بهتر است برای این کار از آب گرم استفاده کنید. شستن دست‌ها کار مهمی است و باید با دقت انجام شود. این کار را حداقل به مدت 20 ثانیه انجام دهید. حتماً زیر ناخن‌ها و بین انگشتان را هم با دقت بشویید. درصورتی‌که به آب و مایع دستشویی یا صابون دسترسی ندارید، از ژل ضدعفونی‌کننده و یا دستمال مرطوب استفاده کنید. این ابزارها جایگزین صابون نیستند اما برای موارد این‌چنینی مناسب هستند.

 

ویروس سرما‌خوردگی به طور مستقیم، با تماس پوستی و حتی از طریق تنفس منتقل می‌شود به همین دلیل پیشگیری از سرایت آن نیاز به دقت زیادی دارد.

 

اگر به وسایل فرد مبتلا دست زدید حتماً دستان خود را بشویید. از دست دادن، روبوسی و در آغوش کشیدن فرد بیمار اجتناب کنید. حتماً پیش از صرف غذا یا هر گونه خوردنی و آشامیدنی دستان خود را به دقت بشویید. تنها دست‌ها نیستند که باید عاری از ویروس باشند. اشیا یا محل‌هایی که بیشتر با دست سروکار دارند به احتمال زیاد آلوده به ویروس خواهند شد. دستگیره‌های در، شیر آب دستشویی، اسکناس و … که با دست افراد زیادی برخورد دارند به راحتی آلوده می‌شوند. برخی از آن‌ها مثل دستگیره در منزل خود را می‌توانید تمیز و مهم‌تر از آن ضدعفونی کنید. از مواد شوینده‌ای استفاده کنید که خاصیت ضدعفونی کردن نیز داشته باشند. در غیر این صورت، پس از تمیز کردن ظاهر آن با کمی الکل این کار را انجام دهید. به هیچ ‌وجه از حوله مشترک استفاده نکنید. در صورتی که به حوله شخصی خود دسترسی ندارید به جای آن از دستمال کاغذی استفاده کنید. موارد بهداشتی را در اماکن پر رفت‌وآمد بیشتر مد نظر قرار دهید. با توجه به امکان انتقال این بیماری از راه تنفس، استفاده از ماسک نیز برای پوشاندن دهان و بینی توصیه می‌شود. کودکان از اغلب در مدرسه و از طریق دوستان بیمار خود به سرماخوردگی مبتلا می‌شوند؛ بنابراین آموزش نکات بهداشتی به آن‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است.

طب سنتی و داروهای گیاهی

طب چینی تأکید زیادی بر استفاده از جینسینگ دارد. این گیاه خواص زیادی دارد و از جمله آن‌ها افزایش سیستم ایمنی بدن است. چینی‌ها ریشه شیرین‌بیان را نیز برای افزایش سیستم دفاعی بدن مفید می‌دانند. سیر، گیاه نام‌آشنا برای اغلب مردم جهان است. خواص دارویی آن بر کسی پوشیده نیست. مواد موجود در سیر توان مقابله با عفونت را افزایش می‌دهد و برای بهبود سرماخوردگی بسیار مفید است. در طب سنتی، احادیث مذهبی و متون علمی مربوط به طب، سیر همیشه جایگاه ویژه‌ای دارد. برای مقابله با ویروس‌هایی که از راه روده جذب بدن می‌شوند خوردن محصولات پروبیوتیک توصیه می‌شود. برخی محصولات لبنی به گونه‌ای فرآوری می‌شوند که باکتری‌های مفیدی در آن وجود دارد. ورود این باکتری‌ها برای مقابله با میکروب‌ها مناسب است.

 

سیر، گیاه نام‌آشنا برای اغلب مردم جهان است. خواص دارویی آن بر کسی پوشیده نیست. مواد موجود در سیر توان مقابله با عفونت را افزایش می‌دهد و برای بهبود سرماخوردگی بسیار مفید است.

 

در طب سنتی برای افزایش ایمنی بدن توصیه می‌شود 20 روز پیش از شروع فصل سرما دم‌نوش‌هایی چون آویشن، مرزنجوش، پرسیاوشان، ناخنک و ختمی سفید میل کنید. این دم‌نوش‌ها موجب افزایش گلبول‌های سفید خون شده و از این طریق سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کنند. علاوه بر این طب سنتی، پاییز را دارای طبع سرد و خشک می‌داند. در نتیجه این فصل باعث غلبه سودا بر بدن می‌شود. افرادی که مزاج سودائی دارند بیشتر در معرض این بیماری هستند. بهتر است از غروب آفتاب، مصرف موادی که طبع سرد دارند را متوقف کنید. علاوه بر این در مصرف ادویه دقت داشته باشید. ادویه مناسب این فصل، فلفل قرمز، دارچین، زنجبیل و تخم شنبلیله است. تخم شنبلیله را تفت داده و آسیاب کنید. این ادویه در کنار عطر و طعم دل‌نشین، غلبه سودا را نیز کاهش می‌دهد. چای زنجبیلی نیز در درمان و پیشگیری از سرماخوردگی بسیار توصیه شده است.

 

طب سنتی، پاییز را دارای طبع سرد و خشک می‌داند. در نتیجه این فصل باعث غلبه سودا بر بدن می‌شود. افرادی که مزاج سودائی دارند بیشتر در معرض این بیماری هستند.

 

مصرف گیاهانی چون انواع کلم، ترب سفید و سیاه و شلغم نیز به دلیل اینکه ضد باکتری، قارچ و ویروس هستند، برای درمان عفونت مجاری ادراری و عفونت‌های تنفسی همچون سرماخوردگی بسیار مفید واقع می‌شوند. برای درمان سرماخوردگی، توصیه می‌شود ترب سفید یا سمنانی را با سه برابر عسل ترکیب و پس از یک ساعت میل کنید. سبزیجات با طبع گرم همچون نعنا، ترخون، ریحان، جعفری و تره برای کاهش سودا در بدن در فصل پاییز مفید هستند. هر چیزی که طبع گرم دارد برای استفاده در غذاهای این فصل انتخاب مناسبی است به همین جهت توصیه می‌شود از گوشت سرد مثل گاو و گوساله در این فصل کمتر استفاده شود و برنج را نیز با زیره سیاه یا شوید میل کنید. در طب سنتی و همچنین احادیث مذهبی از امام رضا (ع) آمده است که نعنا، پونه، شوید و عسل نیز در درمان این بیماری و مبارزه بدن با عفونت مؤثر هستند.

امیدواریم با رعایت نکات گفته شده بیشتر بتوانید از زیبایی‌های فصل پاییز لذت ببرید اما اگر سرما خوردید لیمو و عسل را در آب گرم ترکیب کنید، این نوشیدنی برای تسکین سرفه و گلودرد مفید است و التهابات گلو در اطراف تارهای صوتی را از بین می‌برد. سوپ مرغ نیز مقاومت بدن را در برابر عفونت افزایش می‌دهد و در بهبود سریع‌تر بیماری مؤثر است.