نگاهی به سنت و باور جهانی انگشتر نامزدی و ازدواج
در بسیاری از کشورهای دنیا، ازدواج با نمادی از عشق و وفاداری همراه است. حلقه ازدواج که نشان از دلباختگی و تعهد دارد. از زمانی که به یاد داریم و تقریباً در همه جوامع چنین رسمی رایج است. معمولاً به عروس طلا و جواهرات هدیه میدهند و رایجترین این هدایا، چند انگشتر نمادین است که در مراحل مختلف هدیه داده میشود. در مرحله آشنایی برخی از مردم با هدیه دادن یک انگشتر که آن را حلقه عهد و پیمان مینامند علاقه خود را ابراز میکنند. برخی حلقهای در زمان نامزدی هدیه میدهند. این رسم در کشور ما نیز رایج است. ما به این حلقه نامزدی، «نشان» میگوییم؛ اما اصلیترین و مهمترین این نمادها حلقه ازدواج است. تابهحال فکر کردهاید که چرا این حلقه انگشتری باید نمادی برای عشق و ازدواج باشد؟ در ادامه توضیحاتی در مورد تاریخچه و ریشه پیدایش این رسم خواهیم گفت. نکاتی در مورد این نماد زیبا که احتمالاً برای شما هم جذاب باشد.
- ریشه تاریخی
- طرحهای متنوع حلقه ازدواج در طول تاریخ
- حلقه الماس
- حلقههای ازدواج مردانه
- راز انگشتان
- سنتهای ازدواج در ایران
ریشه تاریخی
آثار نخستین این رسم به ماقبل تاریخ بازمیگردد. اگر انتظار شنیدن داستان رمانتیک شبیه به لیلی و مجنون را دارید باید بگوییم، واقعیت کمی عجیبتر از آن است. برخی معتقدند پیشینیان مچ دست عروس را با گیاهان میبستند تا روح او از ازدواج فرار نکند. پس از اتمام مراسم گیاه را از مچ دست او باز میکردند و به یکی از انگشتانش میبستند. خوشبختانه برای این داستان، اسناد معتبری وجود ندارد. این سنت کمکم، از گیاهان به چرم، استخوان، عاج و در نهایت حلقه فلزی تکامل یافت. اولین کسانی که بر اساس مطالعات علمی از حلقه ازدواج استفاده میکردند مصریان باستان بودند.
تقریباً 5000 سال پیش، مصر باستان اولین فرهنگ شناختهشده بود که مردمِ آن از «حلقههای عشق» به عنوان نمادی از عشق جاودان استفاده میکردند. این حلقهها طلا و جواهرات نبود. در آن زمان اغلب از چرم بافته میشد. در فرهنگ مصریها حلقه یا دایره نمادی از قدرت و فناناپذیری بود. در بسیاری از تصاویر و نوشتههایی به خط هیروگلیف که از دوران مصر باستان بهجامانده نماد دایره و مفهوم آن به چشم میخورد. علاوه بر این، دایره نماد دروازه ورود به دنیای ابدی است و در حلقه ازدواج بیانگر همبستگی زوجین در دنیای ابدی نیز هست. درواقع دایره یعنی بینهایت، یعنی از ازل تا ابد و این نشان میدهد مصریان باستان معتقد بودند که یک زوج از ابتدای هستی، برای تا ابد با هم بودن خلق شدهاند. یونانیها و رومیان باستان نیز حلقه ازدواج به دست میکردند. آنها اعتقاد داشتند انگشت چهارم یا همان انگشت حلقه، به قلب متصل است و به همین دلیل از آن زمان تا امروز بسیاری از مردم دنیا حلقه را در این انگشت خود قرار میدهند.
در فرهنگ مصریها حلقه یا دایره نمادی از قدرت و فناناپذیری بود. در بسیاری از تصاویر و نوشتههایی به خط هیروگلیف که از دوران مصر باستان بهجامانده نماد دایره و مفهوم آن به چشم میخورد. علاوه بر این، دایره نماد دروازه ورود به دنیای ابدی است و در حلقه ازدواج بیانگر همبستگی زوجین در دنیای ابدی نیز هست.
طرحهای متنوع حلقه ازدواج در طول تاریخ
در طول قرونوسطی به امپراتوری بیزانس، روی اکثر حلقهها، چهره یا تصویر کامل از زن و مرد حک میشد. هنگامیکه مسیحیت دین رسمی این امپراتوری شد، این تصویر کفرآمیز ارزیابی شد و موردپسند مسیحیان قرار نگرفت. به همین دلیل تصویر عیسی مسیح یا صلیب نیز به آنها اضافه شد تا نماد برکت در زندگی باشد. بهتدریج حلقه ازدواج در مدلهای متنوعی طراحی شد. یکی از زیباترین این مدلها حلقههای ایرلندی در اوایل قرن شانزدهم بود که با تاجی شامل دو دست گرهکرده طراحی شد و نماد همبستگی میان زوجها بود. پسازآن زوجها تصمیم گرفتند ازدواج را با پیامهایی تزیین کنند. در ابتدا این پیام روی حلقه حک میشد اما کمکم به عنوان حریم خصوصی افراد در داخل حلقه حک شد. این پیام وقتی حلقه را به دست میکنید قابل دیدن نیست. هنوز هم برخی افراد دوست دارند پیامهایی نظیر «دوستت دارم» را روی حلقههای ازدواج خود حک کنند. درواقع ترجیح میدهند این حلقه ساده را با یک مفهوم زیبا همراه کنند درحالیکه تاریخچه حلقههای ازدواج همه این مفاهیم زیبا را در خود جای داده است. یهودیها حلقههای بسیار ساده را انتخاب میکردند. فقط یک حلقه، بدون هیچ تزیین یا نوشته در دست میکردند و استدلالشان این بود که حلقه اهمیتی ندارد. آنها اعتقاد داشتند مهم هدف آنها است که همان عشق و زندگی مشترک است.
حلقه ازدواج با نگین الماس
اولین حلقه مزین شده با الماسِ برش نخورده مربوط به 100 سال پیش از میلاد مسیح است و در دست دختری جوان کشفشده اما اینکه یک هدیه بوده یا صرفاً یک زیورآلات زنانه مشخص نیست. اولین حلقه ازدواج که با الماس تزیینشده بود در سال 1477 برای ازدواج زوجی با نامهای کاستانزو اسفورزا و کاملیا دی. آرگونا بوده و در ایتالیا کشفشده است. جالب است بدانید که شعر دو اراده، دو قلب و دو احساس در یک ازدواج درخشان مثل «الماس» به عنوان شعار ازدواج این زوج، همراه این حلقه بوده است.
احتمالاً این اولین حلقه ازدواج مزین به الماس نبوده اما ازآنپس حلقههای الماس میان ثروتمندان و اشرافزادگان باب شد. الماس، سختترین و قویترین ماده معدنی در زمین است و میتوان گفت هیچ اتفاقی باعث از بین رفتن آن نمیشود. جاودانگی الماس نمادی بود که برای حلقه ازدواج، برازنده به نظر میرسید. الماس در آن زمان بسیار کمیاب بود و جذابیت و درخشندگی آن نیز بر ارزش آن میافزود. تا سال 1700، الماس رواج چندانی نداشت اما در دهه 1800، معادن الماس در آفریقای جنوبی کشف شد و باعث شد که هزینه الماس به قیمتهای مقرون بهصرفهتری کاهش یابد. همچنین اختراع ابزاری برای برش دادن الماس به اشکال مختلف، تنوع طراحی آن را گسترش داد. سیسیل رودز شرکت DeBeers را تأسیس کرد و در طی یک دهه، 90 درصد از تولید الماس جهان را تحت کنترل خود گرفت. در اوایل دهه 1940، حلقههای ازدواج مزین شده به الماس، در اغلب فروشگاههای طلا و جواهرات، تبدیل به محبوبترین جواهرات شدند. الماس هنوز هم از سنگهای رایج برای حلقههای ازدواج زنانه و حتی مردانه است. بسیاری از حلقههای ازدواج معروف که متعلق به افرادی چون ملکه ویکتوریا، کیت میدلتون، ژاکلین کندی و سلبریتیهایی همچون بیانسه، مرلین مونرو و جنیفر آنیستون هستند، به دلیل داشتن الماسی گرانبها مشهور شدهاند. یکی از گرانقیمتترین حلقههای ازدواج متعلق به الیزابت تیلور، هنرپیشه مشهور سینمای کلاسیک است و الماس درشتی به وزن 29.4 قیراط داشته است. مرلین مونرو نیز حلقه سادهای داشت که دورتادور آن یا 35 قطعه الماس تراشخورده تزیینشده بود. طراحی این حلقه هنوز محبوب و پرطرفدار است.
حلقههای ازدواج مردانه
در مصر باستان، زن و مرد هر دو حلقه به دست داشتند و عشق خود را با این نماد، ابدی میدانستند. حلقههای عروسی مردانه، یکی از سنتهای ازدواج نسبتاً جدید در بسیاری از کشورها از جمله آمریکا است؛ زیرا در طول تاریخ، مردان به عنوان جنسیت غالب شناخته شده بودند و نیازی به نشان دادن تعهد به یک زن نداشتند. در جنگ جهانی دوم، حلقههای ازدواج مردانه کمکم رواج پیدا کرد. در آن زمان مردان در میدان جنگ، حلقه ازدواج به دست میکردند تا شاید غم دوری از خانه را تسکین دهد. علاوه به راین با این کار میخواستند تعهدشان به خانواده و همسرشان را نیز نشان دهند. پس از جنگ جهانی حلقه ازدواج مردانه در میان غیرنظامیان هم محبوب شد.
راز انگشتان
در طول تاریخ ایدههای ازدواج تغییر میکند. در میان اقوام مختلف علاوه بر طرح حلقه ازدواج، انگشتی که باید حلقه داشته باشد نیز تفاوت داشته است. حتی برخی آن را در انگشت شست میانداختهاند. میان دست راست و چپ نیز تفاوتهایی وجود داشته است. یونانیان و رومیها انگشت حلقه (کنار انگشت کوچک) دست چپ را برای حلقه ازدواج انتخاب کرده بودند. در آن زمان اطلاعات دقیق و علمی از آناتومی بدن انسان در دست نبود و تصورات اشتباه پزشکی زیادی در بین مردم رایج بود. آنها تصور میکردند رگی که آن را رگ عشق مینامیدند از این انگشت به قلب راه دارد. البته امروز میدانیم که همه انگشتان ساختار مشابهی دارند و همگی دارای رگهایی متصل به قلب هستند.
بسیاری از مردم سراسر دنیا هنوز از قانون یونانیان و رومیها تبعیت میکنند اما برخی کشورها رسوم متفاوتی دارند. به طور مثال در کشورهایی از جمله دانمارک، نروژ، کلمبیا، روسیه، لهستان و بلغارستان، انگشت چهارم دست راست را انگشت حلقه میدانند. در پرتغال، اسپانیا و حتی خود یونان، در این مورد بین مردم اختلاف عقیده وجود دارد. یونانیان ارتدکس معتقدند چون کلمه “left” در لاتین به معنی «شوم» است باید حلقه را در دست راست کنند. هندیها نیز حلقه عروسی را در دست راست خود میکنند، زیرا اعتقاد دارند دست چپ نجس است.
در برخی کشورها مانند برزیل، هلند و آلمان پیش از ازدواج حلقه در دست راست و پس از آن در دست چپ انداخته میشود. در سنت یهودی، حلقه را روی انگشت اشاره قرار میدهند زیرا به نظرشان این انگشت برجستهترین است.
یونانیان و رومیها انگشت حلقه (کنار انگشت کوچک) دست چپ را برای حلقه ازدواج انتخاب کرده بودند. آنها تصور میکردند رگی که آن را رگ عشق مینامیدند از این انگشت به قلب راه دارد.
سنتهای ازدواج در ایران
مراسم ازدواج در میان اقوام مختلف ایرانی تفاوتهایی دارد اما همه از آیین زرتشت سرچشمه میگیرد. ورود اسلام به کشور ما تغییراتی در این آداب و رسوم ایجاد کرده اما بخش بزرگی از آن، هنوز رواج دارد. ایرانیان نیز مانند بسیاری از مردم دنیا به جز حلقه اصلی ازدواج، انگشتر دیگری با نام حلقه نامزدی یا به اصطلاح «نشان» دارند. این انگشتر را در مراسم بلهبران تقدیم عروس میکنند. پس از نامزدی در مراسم عروسی حلقه ازدواج را به دست میکنند. اطلاعات دقیقی از اینکه رسم حلقه ازدواج از چه زمانی در ایران رواج پیدا کرد در دست نیست. برخی معتقدند اولین حلقه ازدواج متعلق به ایران باستان و آیین میتراییسم است اما هیچ مدرک معتبری برای تائید این ادعا وجود ندارد. درواقع حلقهای که از آن صحبت میشود، حلقه مهر نام دارد و نشانی از پایداری بر عهد و پیمان بوده است. این حلقه برای هر عهد و پیمانی استفاده میشده و هیچ مدرکی مبنی بر کاربرد آن در امر ازدواج در دست نیست. برخی نیز وجود انگشتر در دست چپ مجسمه همسر پادشاه ایلام که در موزه لوور پاریس نگهداری میشود را گواه این ادعا میدانند. البته شواهد و مدارکی که ثابت کند این انگشتر، نمادی برای ازدواج است وجود ندارد و میتواند تنها یک زیورآلات زنانه باشد.
از زمان مصر باستان یا شاید پیش از آن، بشر برای عشق، نمادی انتخاب کرد. نمادی که همیشه همراهش باشد و تعهد و علاقه را به او یادآور شود. انتخاب نماد حلقه و انگشتی از انگشتان دست که این نماد در آن قرار میگیرد، بر اساس نمادشناسی و عقاید مصریان شکل گرفت و در میان برخی اقوام بر اساس عقاید خاص آن قوم، تغییراتی ایجاد شد. نمادشناسی همیشه برای بشر جذاب بوده است. تفاوتی نمیکند که این نماد چه باشد و چگونه از آن استفاده شود. الماس، طلا، استخوان یا رشتهای از چرم هم میتواند این نقش را داشته باشد. عشق فراموش نمیشود و نیازی به نمادی برای اینکه همیشه به یاد آن باشیم، ندارد.
شاید تنها همراه همیشگی حلقه ازدواج ساعت مچی باشد که برای عروسی خود تهیه میکنید. میتوانید حلقه را با آن ست کنید. سعی کنید انتخاب خود را محدود نکنید. تنها چیزی که مهم است سلیقه شما و همسرتان است. حلقه ازدواج فقط یک نماد است. این شما هستید که باعث تداوم این احساس زیبا خواهید شد. البته این نماد زیبا را برای تمام عمر خود انتخاب میکنید و هرگز نباید از انتخاب آن پشیمان شوید.
چه با مزه.این همه دردسر برای خرید حلقه پس الکی نیست