ولیمه
با افسردگی پس از زایمان چه کنیم؟
افسردگی بعد از زایمان معمولاً 2هفته پس از زایمان اتفاق می‌افتد و مادران در این زمان به احساس غمگینی، ناراحتی و ناامیدی دچار خواهند شد که ممکن است در ارتباط با فرزندان و سایر اعضای خانواده خود دچار مشکلاتی شوند. افسردگی پس از زایمان با غم بچه دارشدن تفاوت دارد. احساساتی مانند عصبی شدن به دلیل بیدار ماندن به خاطر بدخوابی نوزاد و مراقبت شبانه روزی از او را افسردگی نمی‌نامند؛ زیرا این احساسات پس از چندین هفته از بین خواهند رفت و اغلب با احساس خوشحالی متولد شدن نوزادی جدید توأم است.
هر خانمی ممکن است افسردگی بعد از زایمان را تجربه کند. در این نوع افسردگی مادر کارهایی عجیب انجام می‌دهد که گاهی برای سلامت کودک خطرناک است. طبق تحقیقات؛ افسردگی پس از زایمان در زایمان‌های سزارین که با تغییر ناگهانی هورمون‌ها همراه است بیشتر از زایمان طبیعی اتفاق می‌افتد.
افسردگی ممکن است پیش از زایمان شروع شود و تا زمان شروع افسردگی مادر از تولد فرزندش ابراز خوشحالی نماید اما به‌تدریج با پیشرفت افسردگی، مادر از نوزاد دوری کرده و انجام مسئولیت‌های او سرباز زند. افسردگی پس از زایمان قاعدتاً در عرض چند روز به خودی خود بهبود پیدا خواهد کرد؛ اما اگر به درستی درمان نشود، ممکن است به جنون تبدیل شود. پس لازم است مادران و اطرافیانشان نسبت به این مسئله و راه‌های درمان یا پیشگیری از آن اطلاع داشته باشند.
در این مطلب به صورت جامع اطلاعات موردنیاز برای برخورد مناسب با این مشکل مورد بحث قرار گرفته شده است.
- چرا افسردگی پس از زایمان رخ می‌دهد؟
- افسردگی پس از زایمان چه نشانه‌هایی دارد؟
- افسردگی پس از زایمان چگونه شروع می‌شود؟
- درمان افسردگی بعد از زایمان چیست؟
- چگونه می‌توان از افسردگی پس از زایمان پیشگیری کرد؟
- افسردگی بعد از زایمان در چه مرحله‌ای نیاز به درمان دارد؟
- در هنگام افسردگی بعد از زایمان چه زمانی نیاز است که به روان‌پزشک مراجعه شود؟
چرا افسردگی پس از زایمان رخ می‌دهد؟
عوامل مختلفی مانند تغییر در سطح هورمون‌ها، سابقه مورد تعرض واقع شدن، پیشینه افسردگی یا اختلالات روانی در میان اقوام به‌خصوص بستگان درجه یک، ناآگاهی همسر از شرایط مادر تازه زایمان کرده و بی‌توجهی به او، کم بودن سن مادر، بیمار بودن نوزاد، استرس زیاد در طول زندگی و گریه‌های طولانی مدت نوزاد، از عوامل این افسردگی هستند. هر خانمی ممکن است به افسردگی دچار شود. این حالات پس از مرده زایی و سقط کردن جنین نیز رخ خواهد داد.
افسردگی پس از زایمان ممکن است عوامل ریشه‌ای درگذشته مادر داشته باشد یا اتفاقات جدید مادر را سردرگم سازد. باید به این نکته توجه شود که مادر در زمان بارداری نباید در شرایط استرس‌زا قرار گیرد.
افسردگی پس از زایمان چه نشانه‌هایی دارد؟
در افسردگی بعد از زایمان مادران حداقل یکی از علائم زیر را خواهند داشت:
- بی‌حوصلگی و احساس غم و اندوه
- ناتوانی در تغییر شرایط و تجربه احساس شادی
- احساس پوچی و نا امیدی
- گریه مداوم
- احساس گناه
- اشتیاق به جدا شدن از اطرافیان
- بی‌علاقگی به روابط جنسی و فعالیت‌های زنانه
- کم غذایی و بی‌اشتهایی
- احساس هراس، وحشت، نگرانی، استرس و اضطراب، عصبانیت و تحریک‌پذیری اعصاب
- تمرکز پایین
- لذت نبردن از فعالیت‌های روزانه
- شنیدن صداهایی نامتعارف
افسردگی پس از زایمان چگونه شروع می‌شود؟
در دو روز اول پس از زایمان، میزان استروژن و پروژسترون به ناگاه افت پیدا می‌کند. این دو هورمون مسئول تنظیم خلق‌وخو هستند که تغییرات ناگهانی آن‌ها منجر برهم خوردن حالت روانی مادر می‌شود. گاهی برخی زنان که روحیه‌ای حساس‌تر دارند این تغییرات هورمون را در دوران پیش از قاعدگی نیز تجربه کرده‌اند.
اگر مادر باردار پیش از تولد فرزندش مشکلاتی مانند راضی نبودن از وضعیت زندگی، نبودن حمایت‌های اجتماعی و حوادثی که پیش از زایمان بر روحیه مادر تأثیر می‌گذارد را تجربه کرده باشد به‌احتمال زیاد پس از زایمان دچار افسردگی خواهد شد. این نوع افسردگی با یک پریشانی و احساس گناه بین 2 تا 6 هفته پس از زایمان آغاز می‌شود؛ سپس به دلیل بی‌توجه شدن مادر به نوزادش این احساسات شدت می‌گیرد و ترس و نگرانی وجود وی را فرامی‌گیرد.
بی‌اشتهایی، افکار منفی و بی‌تفاوت شدن به همه امور کم‌کم با گذر از مراحل اولیه رخ می‌دهد. بعضی مواقع نیاز است که مادر برای درمان، داروهایی مصرف کند که گاهی برای نوزاد مضر است. داروهای مورد استفاده برای درمان افسردگی به‌طور معمول از طریق شیردهی بر نوزاد تأثیر سویی باقی نمی‌گذارد؛ مگر در مورد داروهای اختلال دوقطبی و لیتیوم که ممکن است باعث مسمومیت نوزاد شود.
2هفته پس از دنیا آمدن نوزاد با تغییرات ناگهانی هورمون‌ها نشانه‌های افسردگی بروز پیدا می‌کند. بی‌اشتهایی، کم‌خوابی، پریشانی، احساس گناه و افکار منفی در این مرحله باید جدی گرفته شوند.
درمان افسردگی بعد از زایمان چیست؟
در بارداری‌های ناخواسته هرچه مادر سریع‌تر به اجتماع بازگردد و کارهایش را از سر گیرد اختلالات خلقی با سرعت بیشتری درمان می‌شود. اما نباید این فعالیت‌ها تمام روز ادامه داشته باشد زیرا خستگی، افسردگی و رخوت را تشدید می‌کند. به طور کلی برای رفع این مشکل پیشنهادهایی ارائه‌شده است.
- در درجه اول لازم است مادر احساس گناه و بدبینی نداشته باشد و باید به خود کمک کند تا این احساس را از بین ببرد.
- در مرحله بعد باید مادر با اطرافیان خود که به آن‌ها علاقه دارد، مانند مادر خود یا دوستانش ارتباط نزدیک‌تری برقرار کند و سعی کند ساعاتی از روز را با آن‌ها بگذارند؛ همچنین لازم است که از دیگران برای نگهداری از فرزندش کمک گرفته و ساعات بیشتری را به استراحت بپردازد. درست کردن محدوده‌ای امن در این شرایط به بهبود این مسئله کمک خواهد کرد و دانستن این مسئله که در فرصت‌های آتی می‌تواند به مسائل زندگی فکر کند و مهم‌ترین نکته دور کردن استرس است که مادر را به سمت بهبودی هدایت می‌کند.
- باید مادر بتواند هر زمان که نیاز بود، گریه کند ولی نباید این احساسات از سر غم و اندوه و افکار منفی باشد.
- نوع تغذیه اهمیت بالایی دارد. مادر باید در این دوران تغییر در رژیم غذایی خود داشته باشد و غذاهای مغذی میل کند. مصرف امگا3، خوراک‌های دریایی، مغزها به خصوص مغز گردو، ویتامین‌ها، میوه و سبزی‌ها در این دوران توصیه می‌شود. مادر باید مصرف کافئین را به حداقل برساند.
- ورزش‌هایی مانند یوگا که تمرکز بر ذهن و اعصاب دارند باید در تمام طول بارداری انجام شده باشد تا از افسردگی پیشگیری شود؛ اما در صورت شرکت نکردن مادر در این فعالیت‌های ورزشی و ابتلا به افسردگی وی می‌تواند ساعاتی از روز را در هوای آزاد به پیاده‌روی بپردازد.
- فرد باید در این شرایط به خواب خود اهمیت بدهد و ساعات زیادی از روز را به استراحت بپردازد.
- نور خورشید رخوت و سستی را از بدن دور می‌کند. مادر تازه زایمان کرده لازم است در معرض نور قرار گیرد و درصورتی‌که امکان بیرون رفتن ندارد، پرده‌های خانه را بازکرده تا نور به داخل خانه هدایت شود.
- گروه‌های حمایتی که امروزه بسیار رواج پیدا کرده است تمامی مراحل نقاهت را همراه مادر طی می‌کنند و در این راه کمک‌های شایانی جهت بهبودی ارائه خواهند داد. مادر می‌تواند در این دوران عضو این گروه‌ها شود و از خدمات درمانیشان بهره گیرد.
- درمان گیاهی یکی دیگر از عوامل تأثیرگذار است که حتماً باید تحت نظر پزشک استفاده شود. گیاه پنج انگشت تولید پروژسترون را تحریک می‌کند و چرخه هورمونی را متعادل می‌سازد. باتوجه به خطرناک بودن خوددرمانی در این دوران، به هیچ عنوان نباید بر اساس تجربه و بدون آگاهی از تداخل داروها گیاه‌درمانی را مصرف کرد.
- مکمل‌هایی مانند کلسیم، اسیدفولیک، منیزیوم و مرکبات در صورت تجویز پزشک تأثیر به سزایی در درمان افسردگی پس از زایمان خواهد داشت.
- استفاده از اسانس روغن مریم گلی در موقع استحمام یا قرار دادن آن درون بالشت به مادر آرامش می‌بخشد.
- در این دوران مادر باید سعی کند با همسر خود رابطه خوبی برقرار کرده و در مورد احساسات و خلأهای ایجادشده با شوهرش صحبت کند.
چگونه می‌توان از افسردگی پس از زایمان پیشگیری کرد؟
- زن باردار نباید در روزهای پایانی حاملگی به خود فشار بیاورد و ساعات زیادی را کار کند. خستگی بیش‌ازحد پس از زایمان عوارضی برجای خواهد گذاشت.
- مادر در زمان بارداری با شرکت در کلاس‌های پیش از بارداری می‌تواند برای خود دوستانی پیدا کند که باهم شرایط یکسانی دارند و آن‌ها نیز در دوران حاملگی به سر می‌برند. پیدا کردن دوست مورد اعتماد پس از افسردگی کار آسانی نیست. اگر دوستان مادر باردار، زودتر زایمان کرده باشند می‌توانند در مراحل افسردگی به وی برای بهبود هرچه سریع‌تر کمک برسانند.
- خانم باردار می‌تواند کلاس‌های قبل از بارداری را همراه یکی از آشنایان خود شرکت کند تا در صورت بروز افسردگی، آن شخص بتواند به وی کمک رساند.
- وب‌سایت‌ها به‌شدت در جلوگیری از افسردگی با راهکارهایی که می‌دهند تأثیرگذار هستند. لازم است مادر همه مراحل تولد فرزندش را به‌خوبی بشناسد تا دچار مشکلات پس از زایمان نشود.
افسردگی بعد از زایمان در چه مرحله‌ای نیاز به درمان دارد؟
- فرد اضطراب زیادی را تجربه می‌کند به‌گونه‌ای که نسبت به همه مسائل دچار واهمه و نگرانی است.
- مادر به قدری احساس ناامنی و ناامیدی دارد که سعی می‌کند فرزند خود را از بین ببرد.
- مادر با کوچک‌ترین تنشی به هم می‌ریزد و ناگاه به سمت دیگران حمله‌ور می‌شود یا از روی ندامت گریه سر می‌دهد.
- شخص مبتلابه افسردگی برای انجام امور توانی در خود احساس نمی‌کند و از انجام کارها سر باز می‌زند.
- درصورتی که نشانه‌های افسردگی بیش از دو هفته به طول انجامد.
- تشدید یافتن علائم افسردگی.
در هنگام افسردگی بعد از زایمان چه زمانی نیاز است که به روان‌پزشک مراجعه شود؟
اگر افسردگی به مرحله‌ای برسد که تکلم را دچار مشکل کند و با گفتار درمانی رفع نشود، احتمالاً داروهای افسردگی ثمربخش خواهند بود. در این شرایط لازم است مادری که تازه فرزند به دنیا آورده به یک روان‌پزشک مراجعه کند و از داروهای تجویزشده برای درمانش کمک بگیرد.
هیچ فرزندی به داشتن مادری با روحیه ضعیف علاقه ندارد. باید به فرد آگاهی داده شود که لازم است هرچه سریع‌تر خود را از شرایط افسردگی خارج سازد و داروها را به‌درستی و در ساعت مقرر مصرف کند. برخی از داروها حالت خواب آلودگی را تشدید می‌کنند، پس لازم است فردی در کنار نوزاد قرار گیرد تا مادر بتواند سلامتی خود را به دست آورد.
افسردگی پس از زایمان مشکلی است که گاهی برخی مادران به آن دچار می‌شوند. این نوع افسردگی پس از به دنیا آمدن نوزاد دیده می‌شود. کلاس‌های یوگا و گذراندن وقت با مادران باردار در زمان بارداری مادر، به او کمک می‌کند تا از افسردگی پس از زایمان جلوگیری کند.
افسردگی بعد از زایمان با نشانه‌هایی مانند کم‌خوابی، بی‌اشتهایی، گوشه‌گیری، استرس و احساس گناه شروع می‌شود که گاهی بعد از گذشت چند روز به خودی خود رفع می‌شود اما بعضی اوقات این علائم تا مدت‌ها ادامه پیدا می‌کنند تا جایی که مادر سعی می‌کند خود و فرزندش را از بین ببرد.
نزدیکان مادری که تازه فرزندی به دنیا آورده لازم است به افسردگی پس از زایمان آگاه باشند و سعی کنند با مراقبت از نوزاد و تغییر شرایط، مادر را از این مرحله بحرانی نجات دهند. کلاس‌های حمایتی و پیاده روی نیز در تسریع بخشیدن اوضاع نقش مهمی دارند. در صورتی که هیچ کدام از این عوامل اثر نکرد مادر باید به روان‌پزشک مراجعه کند و از او داروهایی را درخواست کند که بر شیردهی تأثیری ندارد و برای نوزاد مشکلی ایجاد نمی‌کند. اگر افسردگی پس از زایمان به درستی درمان نشود ممکن است به مشکلات جدی‌تری ختم شود که جبران ناپذیر خواهد بود.
